Hà Giang không chỉ là nơi có nhiều cảnh đẹp cuốn hút du khách mà nơi đây còn có nhiều món ăn độc lạ mà hấp dẫn. Chúng ta sẽ cùng điểm qua những món ăn ngon ở Hà Giang mà bạn khó lòng có thể bỏ qua khi đã tới với mảnh đất này.
1. Đặc sản Cháo ấu tẩu
Cháo đắng, cháo ấu tẩu hay cháo “độc dược” là một món ăn đặc sản nổi tiếng của vùng đất địa đầu mang tên Hà Giang. Với đủ các cung bậc mùi vị trong một bát cháo nhỏ, mùi thơm lôi cuốn của gạo nếp cái hoa vàng trộn với gạo tẻ thơm được trồng trên nương nấu nhuyễn, vị bùi của củ ấu được ninh kỹ và nước hầm chân giò béo ngậy, mùi lá thơm, lá gia vị.
Nấu được bát cháo ấu tẩu thực không đơn giản. Củ ấu sau khi ngâm kỹ trong nước vo gạo đặc một đêm rồi đem hầm trong vòng 4 tiếng. Gạo nếp cái hoa vàng được trộn với gạo tẻ thơm nấu nhuyễn trong nước hầm xương chân giò và bột củ ấu. Thêm chút thịt nạc băm nhỏ, chút gia vị phụ thêm nữa. Cháo khi ăn có vị đắng nên nhiều người gọi là cháo đắng. Cháo ấu tẩu không chỉ là món ăn đơn thuần, mà còn là vị thuốc bổ giải cảm. Cháo đắng ở Hà Giang mùa nào cũng có, nhưng chỉ bán vào ban đêm.
2. Đặc sản Lẩu gà đen
Lẩu gà thì ai cũng biết nhưng lẩu nấu từ thịt gà đen thì không phải nơi nào cũng có. Đây là món ăn được chế biến từ giống gà đen đặc sản của miền núi phía Bắc. Thịt gà khi nấu chín có màu ngả đen rất lạ mắt.
Sở dĩ người Hà Giang dùng gà đen để nấu lẩu là vì thịt gà rất chắc, dai ngọt tự nhiên và giàu dinh dưỡng, không giống như các loại gà công nghiệp thịt rất bở, không ngon ngọt. Lẩu gà đen Hà Giang là một món ăn đặc sản rất dễ ăn, phù hợp với khẩu vị của du khách nhiều vùng miền.
3. Đặc sản Bánh cuốn trứng
Bánh cuốn trứng Hà Giang ngon là do sự kết hợp của bột bánh dẻo vừa đủ, nhân thịt đậm đà, đặc biệt là bát nước chấm có vị riêng biệt. Đây là món “vừa ăn vừa đợi”, người bán khi có khách gọi mới tráng bánh, đập thêm trứng lên mặt lớp bột rồi dùng vỏ bánh gói lại.
Trứng không chín hẳn mà chín lòng đào, có vị béo ngậy, nhanh tay chấm vào bát nước chấm được ninh từ xương, khác với nước mắm thường thấy. Thực khách cũng có thể lựa chọn thêm miếng giò trắng ăn kèm.
4. Đặc sản Thắng cố Đồng Văn
Đến với Hà Giang thì bạn đừng quên thưởng thức món thắng cố một trong những món đặc sản nổi tiếng nơi đây. Thắng cố là món ăn truyền thống của người H’mông về sau được du nhập sang các dân tộc Kinh, Dao, Tày. Thịt nấu thắng cố theo truyền thống là thịt ngựa về sau có thêm thịt bò, thịt trâu và thịt lợn. Thắng cố được chế biến rất đơn giản nhưng để nấu ngon miệng thì vẫn cần ví quyết riêng cũng như kinh nghiệm của từng vùng.
Người ta mổ ngựa hoặc bò, dê rồi làm thịt sạch sẽ, lấy hết tất cả nội tạng ăn được của con vật thái ra từng miếng. Gia vị truyền thống gồm muối, thảo quả, địa điền, quế, lá chanh nướng thơm, tán nhỏ, ướp vào thịt trước lúc đem xào. Ngày nay, thành phần gia vị bị nhiều nhà hàng cũng như quán ăn thay đổi nhiều khiến hương vị trở nên khác biệt rõ rệt. Khi ăn chảo vẫn để trên bếp đun, ăn đến đâu múc ra bát đến đó, giống như ăn lẩu.
5. Đặc sản Bánh tam giác mạch
Hạt của cây tam giác mạch giàu dinh dưỡng không kém gì hạt gạo hay ngô với nhiều khoáng chất như sắt, kẽm, inositol, selen rất tốt cho sức khỏe. Để làm được những chiếc bánh thơm ngon người dân phải thực hiện qua nhiều công đoạn.
Trước tiên, hạt tam giác mạch phải được phơi khô đủ độ rồi đem đi xay bằng tay. Quá trình xay cũng phải thật khéo léo đẻ ra mẻ bột thật mịn, đều, tránh bị lợn cợn sau khi chế biến. Tiếp theo nhào bột đã xay với nước rồi đóng thành khuôn, đem đi nướng. Xé một miếng bánh nóng hổi đưa lên miệng, nhấm nháp từng chút một để thấy được hương vị đặc trưng và vị béo, bùi của loại bánh mà chỉ Hà Giang mới có, quả đúng là trải nghiệm hết sức thú vị.
6. Đặc sản Xôi ngũ sắc
Xôi ngũ sắc gồm 5 màu: trắng, đỏ, xanh, tím, vàng. Không phải ngẫu nhiên mà người Tày lại chế biến món xôi thành những màu như thế. Mỗi màu xôi lại truyền tải một ý nghĩa nhất định, đó là đại diện cho ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Tất cả những màu tạo nên một màu sắc không những hài hòa âm dương, ngũ hành mà còn tạo nên sự thu hút đối với những vị khách du lịch.
Trên thị trường, có rất nhiều loại xôi với nhiều màu sắc khác nhau, nhưng xôi ngon và chuẩn thì phải nhắc đến món xôi của đồng bào thiểu số vùng cao. Với món xôi ngũ sắc, không chỉ mang lại vẻ đẹp mắt, ngon miệng mà còn mang tính thiêng liêng vô cùng lớn. Món ăn đặc sản nổi tiếng này là thứ không thể thiếu trong mâm cỗ ngày lễ của đồng bảo dân tộc Hà Giang.
7. Đặc sản Thịt trâu, lợn gác bếp
Từ bao đời, thịt trâu, thịt lợn gác bếp đã trở thành món ăn không thể thiếu và là đặc sản Hà Giang mà du khách không thể bỏ qua khi đến đây. Thịt trâu, lợn gác bếp thường là những thớ thái dọc dài, từng miếng thịt trâu hay thịt lợn được xiên vào nhưng que to rồi treo lên gác bếp. Trước khi mang lên gác bếp, người dân đã tẩm các gia vị vào thịt như ướp thịt với các gia vị như ớt, gừng, đặc biệt là mắc khén. Sau một thời gian, những miếng thịt sẽ khô lại nhưng vẫn giữ được gia vị quệt lên đó, và có hương vị đặc trưng rất ngọt và thơm.
Thịt gác bếp ăn ngon mà lại không có chất bảo quản, là món ăn khoái khẩu của du khách mỗi khi đến Hà Giang. Nhiều người đến đây không quên mua một ít về làm quà cho gia đình, người thân. Chính những du khách đã trở thành cầu nối mang thịt trâu, lợn gác bếp đến nhiều người hơn, trở thành món ăn vừa ngon vừa lạ với những người dân miền xuôi.
8. Đặc sản Thắng dền
Thắng dền là món bánh ăn chơi vào mùa đông, nên phải khi có gió lạnh tràn về thì người ta mới bắt đầu làm bánh. Thắng dền thoạt nhìn sẽ thấy giống bánh trôi tàu ở Hà Nội, bánh cống phù ở Lạng Sơn, nhưng lại có cách chế biến và hương vị khác biệt, khiến du khách ăn thử một lần sẽ thấy ấm áp khó quên.
Bánh cũng được làm từ bột gạo nếp, có thể làm chay hoặc bọc nhân đỗ, nhưng món ăn trên vùng cao này sẽ mang đến một hương vị hoàn toàn khác biệt, đặc biệt ở bát nước dùng. Mỗi viên bột nặn không quá to, chỉ tầm hơn đầu ngón tay cái một chút, cho vào nồi nước dùng luộc, đến khi nổi lên thì sẽ dùng muôi vớt ra. Bát thắng dền hấp dẫn với nước dùng được pha hỗn hợp của gừng, đường, nước cốt dừa và bên trên bát là chút hạt vừng, hạt lạc điểm xuyết tạo nên vị bùi và đẹp mắt cho bát thắng dền ngon ngon tuyệt.
9. Đặc sản Cơm lam Bắc Mê
Cơm lam là cơm được nấu bằng ống nứa, ống tre và nướng chín trên than, lửa. Đồng bào dân tộc miền núi thường làm món cơm này để mang theo khi đi làm nương làm rẫy, vừa thuận tiện lại vừa được bảo quản tốt.
Người dân thường chọn nguyên liệu là gạo nếp ngon nhất được trồng trên nương, rồi ngâm kĩ trong nước. Gạo nếp ngâm, vo sạch rồi trộn đều cùng với một chút muối. Những ống tre sẽ bỏ một đầu, đổ gạo nếp vào ống tre rồi đổ nước vào vừa tới lớp gạo trên cùng, sau đó lấy lá chuối hoặc lá dong làm nút và nút chặt lại một đầu. Đem những ống trên đã đầy gạo đốt trên than hồng, vừa đốt vừa xoay tròn từ từ, cho nhiệt tác dụng đều lên xung quanh vỏ ống. Nướng cơm lam Bắc Mê chỉ mất khoảng một giờ, khi mà mùi thơm của cơm tỏa ra thơm lừng là cơm đã chín và ngon rồi.
10. Những món ăn đặc sản nổi tiếng Hà Giang khác
Ngoài ra Hà Giang còn nhiều món đặc sản khác như: Cam sành Bắc Quang, mận đỏ Hoàng Su Phì, chè Lũng Phìn, măng nứa, gà đen Hà Giang, lê Đồng Văn, hạt bí mèo đen Hà Giang, tam thất, bánh khảo Yên Minh, sâu tre Mèo Vạc, tương đậu xị Hà Giang, thảo quả, bánh gai Tân Quang, mật ong bạc hà Mèo Vạc, phở Tráng Kìm, thịt ba chỉ hoa chuối rừng cuốn lá vả, bún vịt làng người Tày, rượu ngô Thanh Vân, mèn mén, ý dĩ Chí Cà, bánh ngô Đồng Văn, cua đá Hà Giang, thịt lợn cắp nách, bánh cuốn chan Đồng Văn, phở ngô, bánh chưng gù Hà Giang, lạp xưởng, cải mèo, hồng không hạt Quản Bạ, phở chua Hà Giang, tai chua, rêu nướng, thịt chuột La Chí, quả hồ đào, cá bỗng Hà Giang, thịt trâu gác bếp, thịt lợn gác bếp, chè san tuyết, bún vịt Hà Giang, ớt gió Bản Mồ, rau dớn, thịt bò vàng Mèo Vạc, gừng Suối Thầu, quả công xào thịt, bánh khoải Sà Phìn, chè Phìn Hồ, lá hoa đu đủ xào, rượu thóc Nàng Đôn, cốm Hòa Sơn, lợn đen Lũng Pù, bánh ba kích, bánh khẩu mang, bánh cốm nếp hái giòn, bánh cốm nếp hái dẻo,…
